นางสนองพระโอษฐ์ (ภาษาอังกฤษ lady-in-waiting) คือ คุณผู้หญิงที่แต่งงานแล้ว มีหน้าที่รับพระราชเสาวนีย์ไปปฎิบัติ หรือเชิญพระราชเสานีย์ไปติดต่อราชการ ตามพระราชประสงค์ของพระราชินี หรือเป็นผู้ช่วยส่วนพระองค์ในราชสำนัก ซึ่งถวายการรับใช้แด่สมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินี เจ้าฟ้าหญิง หรือสตรีสูงศักดิ์
ความรู้เกี่ยวกับ นางสนองพระโอษฐ์
นางสนองพระโอษฐ์มักจะมีพื้นหลัง มาจากครอบครัวที่มีฐานะทางสังคมสูง แต่มีฐานันดรต่ำกว่าสตรีที่ตนรับใช้ ซึ่งแม้ว่านางสนองพระโอษฐ์คนใดจะรับค่าตอบแทนหรือไม่ก็ตาม มักจะไม่ถูกพิจารณาว่าเป็นคนรับใช้หรือข้าราชบริพาร
ผู้ช่วยส่วนพระองค์ในราชสำนัก
นางสนองพระโอษฐ์ ยังหมายถึงกลุ่มของสตรีผู้มีฐานะครอบครัว บรรดาศักดิ์ และตำแหน่งหน้าที่ทางการที่หลากหลาย ซึ่งความแตกต่างกันในฐานะ บรรดาศักดิ์ และตำแหน่งหน้าที่เหล่านี้มักจะมีเกียรติศักดิ์สูง พระบรมวงศานุวงศ์หญิงหรือสตรีผู้สูงศักดิ์ อาจทรงสามารถเลือกนางสนองพระโอษฐ์ได้ด้วยพระองค์เองหรือไม่ก็ได้ แต่แม้ว่าจะทรงมีสิทธิในการเลือกนางสนองพระโอษฐ์ได้อย่างเสรี หากตามประวัติศาสตร์แล้ว การตัดสินใจดังกล่าวมักจะได้รับอิทธิพลจากองค์พระมหากษัตริย์ พระราชบิดา-พระราชมารดา พระราชสวามี หรือเหล่าเสนาบดีของพระมหากษัตริย์
ภาระหน้าที่ ของนางสนองพระโอษฐ์
ภาระหน้าที่มีความหลากหลาย แต่ภาระหน้าที่ตามประวัติศาสตร์ของนางสนองพระโอษฐ์ มักถูกมอบหมายตามความชำนาญส่วนตัว เช่น ความชำนาญในการวางตนเหมาะสมกับมารยาท ภาษา การเต้นรำซึ่งเป็นที่นิยมในราชสำนักขณะนั้น การรับผิดชอบงานด้านเลขานุการ การมอบหมายงานตามกระแสรับสั่งแก่ข้าราชบริพารคนอื่นๆ และการร่างกระแสพระราชเสาว์นีย์ การเย็บปักถักร้อย การวาดภาพ การขี่ม้า การเล่นดนตรี การดูแลงานด้านฉลองพระองค์ (เสื้อผ้า) การควบคุมเหล่าข้าราชบริพารผู้มีตำแหน่งต่ำกว่า การดูแลพระชายาหรือพระสนมพระองค์อื่น เป็นต้น
อบรมให้รู้จักกับความยากลำบาก
ในรัชกาลปัจจุบัน นางสนองพระโอษฐ์โดยมากจะเป็นราชสกุล เป็นบุคคลที่มีทรัพย์สินและความรู้อยู่พอสมควร แต่เดิมมีความผาสุขและมีผู้รับใช้ช่วยเหลือให้สะดวกสบาย สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ จะทรงนำบุคคลเหล่านี้มาทรงอบรมและให้มารู้จักความยากลำบาก ทรงนำนางสนองพระโอษฐ์ ตามการเสด็จพระราชดำเนินไปยังพื้นที่ห่างไกลความเจริญ เพื่อให้ได้พบเห็นชีวิตประจำวันที่แท้จริงของประชาชนทั่วไป
นางสนองพระโอษฐ์ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ
- ท่านผู้หญิงพัว อนุรักษ์ราชมณเฑียร ตั้งแต่วันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2494 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงมณีรัตน์ บุนนาค ตั้งแต่วันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2494 เป็นต้นไป
- คุณหญิงสทนา โสณกุล ณ อยุธยา ตั้งแต่วันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2514 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงเกนหลง สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ตั้งแต่วันที่ 21 เมษายน พ.ศ. 2515 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงนราวดี ชัยเฉนียน ตั้งแต่วันที่ 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2515 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงกุณฑี ไกรฤกษ์ ตั้งแต่วันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2515 เป็นต้นไป
- คุณหญิงทองทิพย์ รัตนะรัต ตั้งแต่วันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2516 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงสมสุข ศรีวิสารวาจา ตั้งแต่วันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2516 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงสุวรี เทพาคำตั้งแต่วันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2517 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงดัชรีรัช รัชนี ตั้งแต่วันที่ 12 มีนาคม พ.ศ. 2518 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงพรรณวดี จุฑารัตนกุล ตั้งแต่วันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2519 เป็นต้นไป
- คุณหญิงเปรมจิตต์ จามรจันทร์ ตั้งแต่วันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2521 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงอินทิรา พลธร ตั้งแต่วันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2522 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงเพ็ญศรี วัชโรทัย ตั้งแต่วันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2522 เป็นต้นไป
- นางจีรนันทน์ ลัดพลี ตั้งแต่วันที่ 22 มกราคม พ.ศ. 2523 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงจรุงจิตต์ ทีขะระ ตั้งแต่วันที่ 18 เมษายน พ.ศ. 2523 เป็นต้นไป
- คุณหญิงบุษยา ไกรฤกษ์ ตั้งแต่วันที่ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2523 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงฉัตรสุดา วงศ์ทองศรี ตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2524 เป็นต้นไป
- คุณหญิงสุชาดา ขำเกษม ตั้งแต่วันที่ 5 มิถุนายน พ.ศ. 2524 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงลดาวัลย์ สมันตรัฐ ตั้งแต่วันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2524 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงสุภรภ์เพ็ญ หลวงเทพนิมิต ตั้งแต่วันที่ 11 มกราคม พ.ศ. 2525 เป็นต้นไป
- คุณหญิงผะอบทิพย์ ศาตะมาน ตั้งแต่วันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2525 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงมณฑินี มงคลนาวิน ตั้งแต่วันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2525 เป็นต้นไป
- หม่อมหลวงถนอมจิต นวรัตน ตั้งแต่วันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2526 เป็นต้นไป
- คุณหญิงสุนิดา บุนนาค ตั้งแต่วันที่ 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2526 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงอรนุช อิศรางกูร ณ อยุธยา ตั้งแต่วันที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2545 เป็นต้นไป
- ท่านผู้หญิงรวิจิตร์ สุวรรณบุบผา ตั้งแต่วันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2559 เป็นต้นไป
- หม่อมหลวงอรจิตรา สนิทวงศ์ ตั้งแต่วันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2559 เป็นต้นไป
ที่มา วิกิพีเดีย
บทความแนะนำ
