เรียนรู้การทำธุงใยแมงมุม ดอกโน และเครื่องครุพัน ในพิธีกรรมบุญผะเหวด

เมื่อวันที่ 8 มีนาคม 2566 ณ พิพิธภัณฑ์มหาวิทยาลัยมหาสารคาม (บ้านอีสาน) นายสถิตย์ เจ๊กมา รองผู้อำนวยการฝ่ายบริการวิชาการและทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรม สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม (มมส) นำคณาจารย์ บุคลากร นิสิต เข้าร่วมอบรมและฝึกปฏิบัติ การทำดอกโน การทำธุงใยแมงมุม ธุงไส้หมู และเครื่องครุพัน (พิธีกรรมบุญผะเหวด) ในโครงการมรดกทางวัฒนธรรม : ฮีตเดือน 4 ประเพณีบุญผะเหวด เทศน์มหาชาติ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ประจำปี 2566 ซึ่งกำหนดจัดขึ้นระหว่างวันที่ 8-10 มีนาคม 2566

เรียนรู้การทำธุงใยแมงมุม

ดอกโน และเครื่องครุพัน ในพิธีกรรมบุญผะเหวด

นายภูวดล อยู่ปาน นักวิชาการศึกษา สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม กล่าวว่า บุญผะเหวด บุญพระเวส หรือบุญมหาชาติ บุญประจำเดือนสี่ตามฮีตสิบสอง ที่ชาวอีสานยังสืบสานเป็นงานบุญใหญ่ประจำปีของท้องถิ่น การจัดงานบุญผะเหวด จะนิยมจัดในช่วงเดือน 3 – 4 หรือราวเดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม ใช้เวลาในการจัดงานราว 3 วัน หมู่บ้านหรือชุมชนใดจะจัดงานบุญนี้ ก็จะมีการบอกกล่าวพี่น้อง หรือหมู่บ้านใกล้เคียงให้มาช่วยและร่วมบุญกัน ทำให้เกิดสายสัมพันธ์และความสามัคคีกัน

อย่างในวันนี้เป็นวันแรก นับเป็นวันรวมบุญผะเหวด ชาวมหาวิทยาลัยมหาสารคาม ที่ทราบข่าว ก็ร่วมแรงร่วมใจกันมาจัดเตรียมสิ่งของสำหรับร่วมในงานบุญ และสำหรับต้อนรับผู้มาร่วมงานบุญ นอกจากการเตรียมสถานที่แล้ว เป็นการสืบสานประเพณี อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น และถ่ายทอดความรู้ประสบการณ์ จึงได้จัดให้มีการอบรมและฝึกปฏิบัติ การทำดอกโน การทำธุงใยแมงมุม ธุงไส้หมู และเครื่องครุพัน (พิธีกรรมบุญผะเหวด) ให้แก่ นิสิต บุคลากรมหาวิทยาลัยมหาสารคาม และผู้ที่สนใจ มาร่วมเรียนรู้และหัดทำด้วย

การทำดอกโน หรือดอกโสน

การอบรมในวันนี้ประกอบด้วย การทำดอกโน หรือดอกโสน สมัยก่อนนิยมเอาลำต้นของต้นดอกโสนมาทำ แต่การอบรมในวันนี้ ทำจากกิ่งก้านต้นหม่อน ใช้มีดคมฝานให้เป็นริ้ว ใช้ประดับในงาน ตกแต่งธรรมาสน์สำหรับให้พระสงฆ์ขึ้นไปนั่งเทศน์กัณฑ์ต่าง ๆ ซึ่งนับวันสิ่งเหล่านี้จะเลือนหายไป เนื่องจากไม่ค่อยมีการถ่ายทอดเทคนิคการทำ อีกทั้งมีขั้นตอนการทำค่อนข้างละเอียดประณีต

การทำธุงไส้หมู

อบรมการทำธุงไส้หมู งานประดิษฐ์ที่เกิดจากการตัดกระดาษแก้วสี ใช้กรรไกรตัดสลับกันเป็นลายฟันปลา แล้วคลี่ออกและจับหงายจะเกิดเป็นพวงกระดาษสวยงาม นำไปผูกติดกับคันไม้ไผ่หรือแขวนในงาน

การทำธุงใยแมงมุม

และการอบรมการทำธุงใยแมงมุม เป็นธุงที่ทำจากเส้นด้าย ผูกโยงกันคล้ายใยแมงมุมใช้แขวนโดยรอบในงานพิธีกรรม เป็นสัญลักษณ์ของความเชื่อเกี่ยวกับโชคลางของชาวบ้าน เชื่อกันว่า เส้นไหมหรือเส้นด้ายที่นำมาทำธุงใยแมงมุม จะชักจูงนำพาขึ้นสวรรค์

ด้าน นางสาวเพ็ญนภา โรจน์จรรยากิจ นิสิตคณะการท่องเที่ยวและการโรงแรม มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ที่ได้มาร่วมการฝึกอบรมการทำดอกโนในวันนี้ กล่าวว่า

“เป็นครั้งแรกที่ได้มีโอกาสมาเรียนรู้และฝึกปฏิบัติการทำต้นดอกโน ในงานบุญผะเหวดที่ทางมหาวิทยาลัยมหาสารคามจัดขึ้น รู้สึกว่ามีขั้นตอนการทำที่ยากและใช้ทักษะความชำนาญ เพื่อที่จะทำให้ดอกโนออกมาสวยงาม ตามที่อาจารย์วิทยากรได้สอน และถ้าไม่ได้มาร่วมงานก็จะไม่รู้เลยว่าใช้วัสดุอะไรทำ ทำอย่างไร และไม่รู้ว่าจะไปหาเรียนเรื่องนี้ได้ที่ไหน จึงถือเป็นประสบการณ์ที่ดี ที่หาไม่ได้ในห้องเรียน”