ชื่อขึ้นต้นว่าม้า แต่ ม้าน้ำ คือปลาชนิดหนึ่ง มารู้จักสัตว์น้ำชนิดนี้ขึ้นอีกนิด Seahorse

ภาพข่าวสะเทือนใจ เมื่อเห็น “ม้าน้ำเสียบไม้ย่าง” ไม้ละ 150 ที่ตลาดน้ำสี่ภาคพัทยา จ.ชลบุรี ซึ่งเอาเข้าจริงๆ เรามีความรู้เกี่ยวกับม้าน้ำนี้น้อยมาก จนเมื่อลองหาภาพและข้อมูลเพิ่มเติม ก็ได้รู้ว่าจริงๆ แล้วเจ้าม้าน้ำนี้มีความน่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียว ทั้งการที่เมื่อเวลาตัวผู้ตั้งท้อง การว่ายน้ำขึ้นลง รวมถึงรูปร่างที่ไม่เหมือนปลาแม้แต่นิดเดียว

ความน่าสนใจของ ม้าน้ำ Seahorse

ม้าน้ำเป็นสัตว์น้ำ เป็นปลากระดูกแข็งที่อาศัยอยู่ในทะเลจำพวกหนึ่ง

1. ม้าน้ำเป็นปลา ที่มีรูปร่างลักษณะแปลกกว่าปลาชนิดอื่นๆ คือ มีกระดูกหรือก้างมาห่อหุ้มเป็นเกราะอยู่ภายนอกตัวแทนเกล็ด ส่วนหางก็มีลักษณะเหมือนสัตว์เลื้อยคลาน

2.โดยปกติม้าน้ำมักจะว่ายน้ำเป็นไปในลักษณะขึ้น-ลง มากกว่าไปมาข้างหน้า-ข้างหลัง

3. ความยาวโดยเฉลี่ย ประมาณ 15 ซม. ตามแต่ละชนิด โดยขนาดเล็ก เช่น ม้าน้ำจำพวก ม้าน้ำแคระ จะมีความยาวเพียง 2.5 ซม. เท่านั้น

4. มีการแพร่กระจายพันธุ์ในทะเลเขตอบอุ่นทั่วทั้งโลก และยังพบได้ตามแหล่งน้ำกร่อย เช่น ตามปากแม่น้ำต่าง ๆ เช่น ปากแม่น้ำเทมส์ ในประเทศอังกฤษ

5. พวกมันกินแพลงก์ตอนและสัตว์น้ำขนาดเล็กๆ

6. ม้าน้ำสามารถปรับเปลี่ยนสีลำตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้ด้วย เพื่ออำพรางตัว

7. โดยถือเป็นปลาที่ว่ายน้ำช้าที่สุดในโลกอีกด้วย โดยว่ายได้เพียง 0.06 กิโลเมตรต่อชั่วโมงเท่านั้น

8. ในปัจจุบันพบทั้งหมด 54 ชนิด

ส่วนม้าน้ำที่พบได้ในน่านน้ำไทยมีประมาณ 6 ชนิด ได้แก่ ม้าน้ำดำ (H. kuda) หรือ ม้าน้ำธรรมดา , ม้าน้ำหนาม (H. spinosissimus) , ม้าน้ำสามจุด (H. trimaculatus) , ม้าน้ำแคระ (H. mohnikei) , ม้าน้ำยักษ์ (H. kelloggi) หรือ ม้าน้ำใหญ่ และ ม้าน้ำหนามขอ (H. histrix)

เมื่อม้าน้ำมีคู่ และตั้งท้อง

9. ตัวผู้จะเป็นฝ่ายอุ้มท้อง โดยจะมีอวัยวะตรงบริเวณหน้าท้องคล้ายถุง ใช้สำหรับเก็บไข่และฟักเป็นตัว

เมื่อถึงฤดูผสมพันธุ์ ม้าน้ำตัวผู้จะปรับเปลี่ยนสีของลำตัวเพื่อดึงดูดม้าน้ำตัวเมีย จากนั้นตัวผู้จะใช้หางโอบกอดตัวเมีย พร้อมกับแอ่นท้องประกบกับท้องเข้าหากัน ตัวเมียจะออกไข่ใส่ลงในถุงหน้าท้องของตัวผู้ และม้าน้ำตัวผู้ก็จะปล่อยน้ำเชื้อเข้าผสมกับไข่และฟักเป็นตัวอ่อนภายในถุงหน้าท้อง

10. ระยะเวลาการฟักเป็นตัว ประมาณ 2 สัปดาห์ หรือ 1 เดือนแล้วแต่ชนิด

11. จำนวนไข่ในแต่ละครั้งจะมีประมาณ 100-200 ฟอง มากที่สุดคือ 1,500 ฟอง ตามแต่ละชนิด

12. มีระยะการตั้งท้องในแต่ละครั้งเว้นห่าง 28-30 วัน แต่ม้าน้ำตัวผู้บางตัวเมื่อออกลูกในตอนเช้า พอถึงตอนค่ำก็สามารถอุ้มท้องใหม่ได้เลยทันที

13. ถือเป็นสัตว์ที่ออกลูกและขยายพันธุ์ได้รวดเร็ว แต่จะมีเพียงไม่กี่ตัวเท่านั้นที่เจริญเติบโตจนกลายเป็นตัวเต็มวัยในเวลาต่อมา

14. เมื่อคลอด ม้าน้ำตัวผู้จะบีบกล้ามเนื้อส่วนท้อง และพ่นลูกม้าน้ำทั้งหมด ออกจากกระเป๋าหน้าท้อง

15. โดยที่ม้าน้ำมีพฤติกรรมแบบคู่เดียวตลอดทั้งชีวิต กล่าวคือ จะจับคู่อยู่กันเพียงตัวเดียว หากฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดมีอันเป็นไป ก็จะไม่หาคู่ใหม่

ม้าน้ำกับมนุษย์…

ทำยาจีน

ม้าน้ำเป็นปลาที่นิยมทำเป็นยาจีนตามตำราการแพทย์แบบจีน ด้วยเชื่อว่าบำรุงกำลังและเสริมสมรรถนะทางเพศ โดยจะนำไปตากแห้งและขายเป็นชั่งน้ำหนักขาย ทำให้ม้าน้ำทั่วโลกในปีหนึ่ง ๆ ถูกจับเป็นจำนวนมากเพื่อการนี้ โดยในปี ๆ หนึ่งมีจำนวนม้าน้ำกว่า 25 ล้านตัวในตลาดยาแผนโบราณของเอเชีย / ภาพจาก specialfoodvietnam.com

สัตว์เลี้ยง

นอกจากนี้แล้ว ความที่เป็นปลาที่มีรูปร่างแปลก มีขนาดเล็กน่ารัก ทำให้เป็นที่นิยมเลี้ยงของผู้ที่นิยมการเลี้ยงปลาตู้ด้วย ซึ่งในปัจจุบัน มีม้าน้ำบางชนิดสามารถนำมาเพาะขยายพันธุ์ในที่เลี้ยงได้แล้ว