ไพเราะ งดงาม เปิดความหมายโคลง-กลอน อีกหนึ่งฉากสุดละมุน ในละครบุพเพสันนิวาส

เรียกได้ว่าเป็นอีกหนึ่งฉากที่มีความละเมียดละไม น่าติดตามเป็นที่สุด สำหรับฉากการแต่งโคลง-กลอน ประชันกันใต้แสงพระจันทร์อันงดงามของคุณพี่หมื่นสุนทรเทวา แม่หญิงการะเกด และแม่หญิงจันทร์วาด ในละครสุดโด่งดังที่เป็นที่พูดถึงมากที่สุดในตอนนี้ “บุพเพสันนิวาส” โดยหลังจากที่ฉากนี้ได้ออนแอร์ออกมาให้แฟนๆ ได้ชมกันนั้น ก็ไม่ทำให้แฟนๆ ละครต้องผิดหวังกันเลย ทำให้ผู้ชมเคลิบเคลิ้มไปในบทโคลง-กลอนที่มีความไพเราะน่าฟังและความโรแมนติกของบรรยากาศในยามค่ำคืนที่งดงาม เรียกเสียงชื่นชมจากแฟนๆ ได้อย่างมากมายเลยทีเดียว

ความหมาย โคลง-กลอน บุพเพสันนิวาส

แต่สำหรับแฟนๆ ละครคนไหน ที่กำลังงงอยู่ว่าในโคลง-กลอนของคุณพี่หมื่นสุนทรเทวา แม่หญิงการะเกด และแม่หญิงจันทร์วาด มีความหมายว่าอย่างไรกันบ้าง ในบทความ แคมปัส-สตาร์ ได้หาคำตอบมาให้กันแล้วจ๊ะ บอกได้เลยว่าแต่ละโคลง-กลอน มีความหมายที่ไพเราะมากๆ ตามมาดูกันเลย…

โคลง แม่หญิงจันทร์วาด

ตะวันลับเหลี่ยมเจ้า เจียมจันทร์

แสงบ่เรืองกระสัน สู่ฟ้า

เมฆลอยบังพลัน สุดส่อง

คิดจึ่งเจียมตัวข้า ต่ำต้อยเทียมดิน

คำแปล : พระอาทิตย์ลับฟ้า จันทร์แทนที่ ฟ้ามืดไร้แสงแล้ว ยิ่งเมฆบังแล้วหมดโอกาสที่จะเห็นแสงจันทร์ คิดแล้วข้าเจียมตัวว่าอยู่บนดิน คงไม่มีโอกาสชมแสงจันทร์

โคลง หมื่นสุนทรเทวา

ตะวันลับเหลี่ยมเจ้า เมฆบัง

นกส่งเสียงยังรัง แซ่ซ้อง

จันทร์ฤาแลหลัง ถึงเมฆ

ดาวจึ่งเจียมจิตป้อง ไป่สู้เทียมจันทร์

คำแปล : ตะวันลับฟ้าไป นกส่งเสียงกลับรังดังระงม จันทร์นั้นอยู่หลังเมฆบัง ดาวจะพยายามไปอยู่คู่ดวงจันทร์ให้ได้

กลอนหก แม่หญิงการะเกด

(กนกนคร พระนิพนธ์ น.ม.ส. )

หาแถงแง่ฟ้าหาง่าย เบื่อหน่ายบงนักพักตร์ผิน

หาเดือนเพื่อนเถินเดินดิน คือนิลนัยนาหาดาย

เพ็ญเดือนเพื่อนดินสิ้นหา เพ็ญเดือนเลื่อนฟ้าหาง่าย

เดือนเดินแดนดินนิลพราย เดือนฉายเวหาสปราศนิล

คำแปล : พระจันทร์บนฟ้า เงยหน้ามองก็เจอ หาง่ายจะตาย เบื่อจะมองแล้ว แต่คนตาสวยดุจนิล เสมือนดวงจันทร์บนดินสิหายาก ไม่ต้องไปหาเลย คงมีแค่เพียงคนเดียว แม้แต่จันทร์บนฟ้ายังตาสวยไม่เท่าเดือนบนดินเลย คือนางนั้นเองที่ตาสวยกว่าจันทร์

สาระน่ารู้ส่งท้าย

ฉันทลักษณ์

ฉันทลักษณ์ (กวีนิพนธ์ไทย) หมายถึง ลักษณะบังคับของคำประพันธ์ไทย ซึ่งกำชัย ทองหล่อ ได้ให้ความหมายไว้ว่า ฉันทลักษณ์ คือตำราที่ว่าด้วยวิธีร้อยกรองถ้อยคำหรือเรียบเรียงถ้อยคำให้เป็นระเบียบตามลักษณะบังคับและบัญญัติที่นักปราชญ์ได้ว่างเป็นแบบไว้ ถ้อยคำที่ร้อยกรองขึ้นตามลักษณะบัญญัติแห่งฉันทลักษณ์ เรียกว่า คำประพันธ์ และได้ให้ความหมายของคำประพันธ์ คือถ้อยคำที่ได้ร้อยกรองหรือเรียบเรียงขึ้น

โดยมีข้อบังคับจำกัดคำและวรรคตอนให้รับสัมผัสกัน ไพเราะ ตามกฎเกณฑ์ที่ได้วางไว้ในฉันทลักษณ์ โดยแบ่งเป็น 7 ชนิด คือ โคลง ร่าย ลิลิต กลอน กาพย์ ฉันท์ กล ซึ่งก็คือร้อยกรองไทย นั่นเอง

ร้อยกรองไทยมีความหมาย 2 นัย นัยหนึ่งหมายถึงการแต่งหนังสือดีให้มีความไพเราะ อีกนัยหนึ่งหมายถึงถ้อยคำที่เรียบเรียงให้เป็นระเบียบตามบทบัญญัติแห่งฉันทลักษณ์ ทั้งนี้ยังมีอีกหลายคำที่มีความหมายทำนองเดียวกัน เช่น กวีนิพนธ์ บทกวี บทประพันธ์ กวีวัจนะ ลำนำ บทกลอน กาพย์กลอน กลอนกานต์ กานต์ รวมทั้งคำว่าฉันท์ กาพย์ และกลอนด้วย

โคลง

โดยที่ โคลง เป็นคำประพันธ์ที่บังคับวรรณยุกต์ คือ เอก โท และบังคับสัมผัส มีหลักฐานอันควรเชื่อว่าเป็นคำประพันธ์พื้นเมืองไทยทางเหนือและอีสานก่อนจะแพร่หลายมายังภาคกลาง และโคลงในวรรณคดีไทยได้ถูกจำแนกออกเป็นดังนี้

1. โคลงสอง

โคลงสองสุภาพ
โคลงสองดั้น

2. โคลงสาม

โคลงสามสุภาพ
โคลงสามดั้น

3. โคลงสี่

โคลงสี่สุภาพ
โคลงสี่ดั้น

4. โคลงห้า

กลอน

กลอน เป็นลักษณะคำประพันธ์ไทยที่ฉันทลักษณ์ประกอบด้วยลักษณะบังคับ 3 ประการคือ คณะ จำนวนคำ และสัมผัส ไม่มีบังคับเอกโทและครุลหุ เชื่อกันว่าเป็นคำประพันธ์ท้องถิ่นของไทยแถบภาคกลางและภาคใต้ โดยได้ถูกจำแนกออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

1. กลอนจำแนกตามฉันทลักษณ์ สามารถแบ่งออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่

1.1 จำแนกตามจำนวนคำ จะแบ่งได้ 2 ชนิด คือ

กลอนกำหนดจำนวนคำเท่ากันทุกวรรค (กลอนสุภาพ) ได้แก่ กลอนสี่ กลอนหก กลอนเจ็ด กลอนแปด และกลอนเก้า
กลอนกำหนดจำนวนคำในวรรคโดยประมาณ ได้แก่ กลอนดอกสร้อย กลอนสักวา กลอนเสภา กลอนบทละคร กลอนนิราศ กลอนเพลงยาว กลอนนิทาน และกลอนชาวบ้าน

1.2 จำแนกตามคำขึ้นต้น จะแบ่งได้ 2 ชนิดคือ

กลอนบังคับคำขึ้นต้น ได้แก่ กลอนดอกสร้อย กลอนสักวา กลอนเสภาและกลอนบทละคร
กลอนไม่บังคับคำขึ้นต้น ได้แก่ กลอนสี่ กลอนหก กลอนเจ็ด กลอนแปด กลอนเก้า กลอนนิราศ กลอนนิทาน และกลอนเพลงยาว

1.3 จำแนกตามคณะ จะแบ่งได้ 2 ชนิดคือ

กลอนไม่ส่งสัมผัสระหว่างคณะ ได้แก่ กลอนดอกสร้อย และกลอนสักวา
กลอนส่งสัมผัสระหว่างคณะ ได้แก่ กลอนบทละคร กลอนเสภา กลอนนิทาน กลอนนิราศ กลอนเพลงยาว กลอนสี่ กลอนหก กลอนเจ็ด กลอนแปด และกลอนเก้า

1.4 จำแนกตามบทขึ้นต้น จะแบ่งได้ 2 ชนิดคือ

กลอนบังคับบทขึ้นต้นเต็มบท (4 วรรค) ได้แก่ กลอนสี่ กลอนหก กลอนเจ็ด กลอนแปด กลอนเก้า กลอนดอกสร้อย กลอนสักวา กลอนเสภา และกลอนบทละคร
กลอนบังคับบทขึ้นต้นไม่เต็มบท (3 วรรค) ได้แก่ กลอนนิราศ กลอนเพลงยาว และกลอนนิทาน

1.5 จำแนกตามการส่งสัมผัส จะแบ่งได้ 2 ชนิดคือ

กลอนส่งสัมผัสแบบกลอนสุภาพ ได้แก่ กลอนสี่ กลอนหก กลอนเจ็ด กลอนแปด กลอนเก้า กลอนดอกสร้อย กลอนสักวา กลอนเสภา กลอนนิทาน กลอนนิราศ กลอนเพลงยาว และกลอนบทละคร
กลอนส่งสัมผัสแบบกลอนชาวบ้าน ได้แก่ กลอนส่งสัมผัสแบบกลอนสังขลิกคือ กลอนในบทร้องเล่นของเด็ก และกลอนส่งสัมผัสแบบกลอนหัวเดียวคือ กลอนเพลงชาวบ้าน เช่น เพลงเรือ ลำตัด เพลงอีแซว เป็นต้น

(กลอนสังขลิกและกลอนหัวเดียว ปรากกฎเฉพาะในร้อยกรองมุขปาฐะ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า กลอนชาวบ้าน)

2. กลอนจำแนกตามวัตถุประสงค์การนำไปใช้ แบ่งได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่

2.1 กลอนอ่าน เป็นกลอนที่ผู้แต่งมีจุดมุ่งหมายแต่งไว้สำหรับอ่านเพื่อความเพลิดเพลิน แบ่งเป็น 8 ชนิด ได้แก่ กลอนนิราศ กลอนเพลงยาว กลอนนิทาน กลอนสี่ กลอนหก กลอนเจ็ด กลอนแปด และกลอนเก้า

2.2 กลอนร้อง เป็นกลอนที่แต่งขึ้นโดยมีจุดมุ่งหมายสำหรับการขับโต้ตอบกัน การขับลำนำเพื่อความไพเราะ และการขับร้องประกอบการแสดงเพื่อความบันเทิง แบ่งเป็น 5 ชนิด ได้แก่ กลอนดอกสร้อย กลอนสักวา กลอนเสภา กลอนบทละคร และกลอนเพลงชาวบ้าน

เบลล่า แฮปปี้ บุพเพสันนิวาส เรตติ้งพุ่ง ไม่ซี! ถูกโยงข่าวอักษรย่อ

บทความที่น่าสนใจ

ข้อมูลและภาพจาก : วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี, pantip.com, https://mello.me