อย่างที่เราทราบกันอยู่แล้ว่า วันที่ 26 มิถุนายน ของทุกปี เป็นอีกหนึ่งวันสำคัญของไทยนั่นก็คือ วันสุนทรภู่ ซึ่งเป็นวันที่เราชาวไทยทุกคนต่างร่วมระลึกถึงท่านสุนทรภู่กวีเอกของไทย นั่นเอง โดยที่ท่านสุนทรภู่ (ภู่) หรือ พระสุนทรโวหาร เป็นอาลักษณ์ชาวไทยที่มีชื่อเสียงเชิงกวี ได้รับยกย่องเป็นเชกสเปียร์แห่งประเทศไทย และยังได้รับการยกย่องจากองค์กรยูเนสโก้อีกด้วยว่า ท่านเป็นบุคคลผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรมระดับโลก
รวมเรื่องน่ารู้ ของกวีเอกของไทย
ซึ่งในบทความนี้ แคมปัส-สตาร์ จะพาทุกคนย้อนไปชมประวัติของท่านสุนทรภู่ รวมถึงเรื่องน่ารู้ที่ที่เกี่ยวข้องกับตัวท่าน อีกด้วย (เชื่อได้เลยว่าเพื่อน ๆ บางคนอาจจะยังไม่เคยรู้กันมาก่อนแน่นอน)
1. สุนทรภู่ เกิดเมื่อวันจันทร์ที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2329 (ตรงกับวันขึ้น 1 ค่ำ เดือน ปีมะเมีย ในสมัยรัชกาลที่ 1 เมื่อสร้างกรุงรัตนโกสินทร์แล้ว 4 ปี รับราชการในกรมพระอาลักษณ์ในรัชกาลที่ 2)
2. บิดาเป็นชาวบ้านกร่ำ อ.แกลง จ.ระยอง ชื่อว่า “พลับ” มีบรรดาศักดิ์เป็นขุนศรีสังหาร ส่วนมารดานั้นไม่ได้ปรากฏชื่อที่แน่ชัด
3. ภรรยาคนแรกชื่อ “จัน” มีลูกชายชื่อ “พัด” ภรรยาคนที่สองชื่อ “นิ่ม” มีลูกชายชื่อ “ตาบ” และกล่าวกันว่ามีภรรยาอีกคนชื่อ “ม่วง” มีลูกชื่อ “นิล” (บางแห่งว่าชื่อน้อย)
4. สุนทรภู่ ออกบวชในสมัยรัชกาลที่ 3 เนื่องจากเกรงพระราชอาญาที่เคยทรงทำให้ขัดเคืองพระราชหฤทัยตั้งแต่รัชกาลก่อน (แต่รัชกาลที่ 3 ไม่เคยยุ่งเกี่ยวกับสุนทรภู่เลย อีกทั้งพระราชโอรสและพระราชธิดาของพระองค์ท่านก็ทรงอุปการะเลี้ยงดูสุนทรภู่อีกด้วย)
5. สุนทรภู่ เป็นผู้แต่งเรื่องนิราศสุพรรณ นิราศภูเขาทอง นิราศเมืองแกลง นิราศพระบาท นิราศพระประธม และนิราศเมืองเพชร
6. สำหรับนิราศเมืองสุพรรณ เป็นนิราศที่แต่งเป็นคำโคลงเรื่องเดียว เพื่อลบคำสบประมาทที่ว่าแต่งโคลงไม่เป็น เป็นการพรรณนาการเดินทางไปหาแร่และยาอายุวัฒนะที่จังหวัดสุพรรณบุรี นั่นเอง
7. ส่วนนิราศภูเขาทอง เป็นการบรรยายการเดินทางไปพระนครศรีอยุธยาเพื่อไปนมัสการภูเขาทองและเพื่อสะเดาะเคราะห์
8. นิราศเมืองแกลง เป็นนิราศที่กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงสันนิษฐานว่าเป็นนิราศเรื่องแรกของสุนทรภู่ แต่งเมื่อคราวไปบ้านกร่ำ อ.แกลง จ.ระยอง เพื่อเยี่ยมบิดาที่บวชจำพรรษาที่นั่น
9. นิราศพระบาท แต่งเมื่อตามเสด็จพระองค์เจ้าปฐมวงศ์ พระโอรสในกรมพระราชวังหลัง รัชกาลที่ 1 ไปนมัสการพระพุทธบาททางเรือ กล่าวกันว่าวรรณกรรมเรื่องนี้มีคุณค่าต่อการศึกษาภูมิศาสตร์ในอดีต ตลอดจนการให้ความรู้เกี่ยวกับประเพณีไปไหว้พระพุทธบาทในสมัยโบราณด้วย
ภาพหน้าปกของหนังสือนิราศเมืองแกลง และนิราศพระบาท
10. นิราศพระประธม เป็นกลอนนิราศที่กล่าวถึงการเดินทางไปนมัสการพระปฐมเจดีย์ ส่วนนิราศเมืองเพชรเป็นการเดินทางไปเพชรบุรี ในเรื่องกล่าวว่าท่านรับอาสาไปหาสิ่งของมาถวายพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่ไม่บอกว่าคือสิ่งใด
11. นอกจากนี้ สุนทรภู่ยังได้แต่งเรื่องสวัสดิรักษา และเพลงยาวถวายโอวาท โดยเรื่อง “สวัสดิรักษาคำกลอน” แต่งถวายเจ้าฟ้าอาภรณ์ ราชโอรสในรัชกาลที่ 2 ส่วน “เพลงยาวถวายโอวาท” แต่งถวายเจ้าฟ้ากลาง (สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยาบำราบปรปักษ์) และเจ้าฟ้าปิ๋ว
12. สุนทรภู่ เป็นผู้เริ่มแต่งกลอนสุภาพขึ้น ซึ่งเรียกอีกอย่างได้ว่ากลอนเพลงยาว เพลงยาวแบ่งเป็น 5 ประเภทคือ เพลงยาวสังวาส เพลงยาวนิราศ เพลงยาวสุภาษิต เพลงยาวพงศาวดาร และเพลงยาวเสภา
13. เพลงยาวสังวาส คือเพลงยาวที่แต่งถึงคนที่อยู่ร่วมกัน เช่น เพลงแต่งเกี้ยวกัน ฯลฯ ส่วนเพลงยาวนิราศ คือเพลงยาวที่แต่งเมื่อจากบ้านจากคนรักไป พรรณนาถึงความรักความอาลัยไปตามทางที่ผ่าน เพลงยาวสุภาษิต คือเพลงยาวที่แต่งเป็นคำสุภาษิตสอนใจคน เพลงยาวพงศาวดาร คือเพลงยาวที่แต่งเรื่องพงศาวดาร เพลงยาวเสภา มาจากคำว่าเสพาที แปลว่า เพลงเสแสร้งแกล้งว่าเล่น เช่น เพลงยาวเสภาขุนช้างขุนแผน ฯลฯ
14. สุนทรภู่ยังได้แต่งนิทานเรื่อง โคบุตร พระอภัยมณี พระไชยสุริยา และสิงหไกรภพ อีกด้วย
15. สุนทรภู่ เป็นผู้ริเริ่มเล่น “สัมผัสใน” ในกระบวนกลอน
16. รู้ไหมว่า… เรื่องพระอภัยมณี เป็นวรรณกรรมที่มีความยาวถึง 64 ตอน หรือ 94 เล่มสมุดไทย ซึ่งมีถึง 12,706 บท ที่อาจกล่าวได้ว่าเป็นกวีนิพนธ์ที่ยาวที่สุดในโลก ถือเป็นเรื่องจินตนิยายที่สุนทรภู่แต่งเอง โดยมิได้ลอกเค้ามาจากชาดกหรือนิยายพื้นเมืองอย่างวรรณคดีไทยเรื่องอื่น ๆ
17. ในวรรณกรรมเรื่องพระอภัยมณี รู้หรือไม่ว่า พระอภัยมณีมีเมียถึง 5 คนด้วยกัน คือ ผีเสื้อสมุทร นางเงือกสุวรรณมัจฉา นางสุวรรณมาลี นางละเวงวัลลา และนางวาลี มีลูกจากเมียทั้งหมด 5 คน ได้แก่ สินสมุทร สุดสาคร สร้อยสุวรรณ-จันทร์สุดา (ฝาแฝด) และมังคลา
18. โดยที่ สินสมุทรเป็นลูกพระอภัยมณีกับผีเสื้อสมุทร สุดสาครเป็นลูกพระอภัยมณีกับนางเงือกสุวรรณมัจฉา สร้อยสุวรรณ-จันทร์สุดา เป็นธิดาแฝดของพระอภัยมณีกับสุวรรณมาลี และมังคลาเป็นลูกชายพระอภัยมณีกับนางละเวงวัลลา
19. หนังสือบทกลอนของสุนทรภู่เริ่มพิมพ์ในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อพ.ศ. 2413 โดยโรงพิมพ์ของหมอสมิธ ที่บางคอแหลม พิมพ์เรื่องพระอภัยมณีเป็นเรื่องแรก ขายคราวละเล่มสมุดไทย ราคาเล่มละสลึงหรือ 25 สตางค์
20. “แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์ มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด ยังไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน” และ “รู้อะไรไม่สู้รู้วิชา รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี” เป็นคำของพระโยคีเกาะแก้วพิสดารสอนสุดสาคร ในเรื่องพระอภัยมณี ตอนสุดสาครถูกชีเปลือยหลอกเอาของวิเศษไป แล้วผลักสุดสาครตกเหว
21. “ถึงบางพูดพูดดีเป็นศรีศักดิ์ มีคนรักรสถ้อยอร่อยจิต แม้นพูดชั่วตัวตายทำลายมิตร จะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจา” เป็นคำกลอนในนิราศภูเขาทอง และ “การนินทากาเลเหมือนเทน้ำ ไม่ชอกช้ำเหมือนเอามีดมากรีดหิน” มาจากเรื่องพระอภัยมณี เป็นสุภาษิตที่สอนให้รู้จักการใช้คำพูด
22. “ปรารถนาสารพัดในปถพี เอาไมตรีแลกได้ดังใจจง” เป็นสุภาษิตจากเพลงยาวถวายโอวาท
23. สุนทรภู่ถึงแก่กรรมสมัยรัชกาลที่ 4 เมื่อปีพ.ศ.2398 รวมสิริอายุได้ 70 ปี โดยรับราชการอยู่กับพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้บรรดาศักดิ์เป็นที่ “พระสุนทรโวหาร” ตำแหน่งเจ้ากรมพระอาลักษณ์ฝ่ายบวรราชวัง
24. มีคนได้เล่าต่อ ๆ กันมาว่า ผู้สืบสกุลของสุนทรภู่ต่อมาใช้นามสกุลว่า “ภู่เรือหงษ์”
25. องค์การยูเนสโกประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติสุนทรภู่ให้เป็น “บุคคลผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรมระดับโลก” ในวาระครบ 200 ปี เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2529 และเป็นสามัญชนคนแรกของไทยที่ได้รับเกียรตินี้ด้วย
ข้อมูลจาก : https://th.wikipedia.org/, FB : สุภาพบุรุษ สุดรัก
ภาพจาก : https://sites.google.com/
Written by : Toey