เมื่อประมาณ 1000 ปีก่อนคริสตศักราช กลุ่มดาวกลุ่มแรก ที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ผ่าน จุดที่สุริยะวิถี เคลื่อนที่ตัดกับเส้นศูนย์สูตรฟ้าพอดี ในเริ่มต้นของฤดูร้อน คือ กลุ่มดาวแกะ (Aries) กลุ่มดาวแกะจึงถูกเรียกในสมัยนั้นว่า “March Equinox” หรือ “0 Aries” กลุ่มดาวถัดมา คือ กลุ่มดาววัว, กลุ่มดาวคนคู่, กลุ่มดาวปู, กลุ่มดาวสิงห์, กลุ่มดาวผู้หญิงสาว, กลุ่มดาวคันชั่ง, กลุ่มดาวแมงป่อง, กลุ่มดาวคนยิงธนู, กลุ่มดาวมกร, กลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำ และกลุ่มดาวปลาคู่ รวมเป็น 12 กลุ่มดาวจักรราศี
นิทานดวงดาว กับ เรื่องราวของ 12 นักษัตร
กลุ่มดาวแพะทะเล (Capricornus)
กลุ่มดาวแพะทะเล หรือกลุ่มดาวมกร เป็นกลุ่มดาวอันดับที่สิบของกลุ่มดาวจักรราศี และเป็นกลุ่มดาวแนวกาแล็กซี่ ทางช้างเผือก (The Milky Way) พาดผ่าน โดยกลุ่มดาวนี้ เป็นรูปครึ่งแพะ-ครึ่งปลา โดยส่วนหัวเป็นแพะ ส่วนหางเป็นปลา อยู่ทางทิศตะวันออกของ กลุ่มดาวคนยิงธนู (Sagittarius) หรือลากเราสามารถเห็นกลุ่มดาวนี้ ได้จากกลุ่มดาววีกา (Vega, -Lyr) ลากมายังดาวอัลแตร์ (Altair, -Aql) แล้วต่อมายังเขาของแพะทะเล (-) โดยกลุ่มดาวแพะทะเล จะขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ประมาณเที่ยงคืนของต้น เดือนสิงหาคม โดยจะค่อนไปทางซีกฟ้าใต้ คนไทยมักเรียกผิด เป็น “กลุ่มดาวมังกร” (Drago)
กลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำ (Aquarius)
กลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำ เป็นกลุ่มดาวอันดับที่สิบเอ็ด ของกลุ่มดาวจักรราศี เป็นกลุ่มดาวที่ค่อนข้างหายาก เนื่องจากไม่มีดาวฤกษ์ดวงใด ในกลุ่มที่มีความสว่างปรากฏ สว่างกว่า 2.9 เลย คนโบาณ เห็นเป็นรูปคนแบกหม้อน้ำ กำลังเทน้ำลงในแม่น้ำ Fluvius Aquarii ซึ่งหมายถึง “the River of Aquarius” ซึ่งสายน้ำจะไหล ผ่านกลุ่มดาวปลาทางใต้ (Piscis Austrinus) ที่มีดาวฤกษ์สุกสว่างคือ ดาวโฟมาลออท (Fomalhaut) ขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ประมาณเที่ยงคืนของปลายเดือนสิงหาคม ต้นเดือนกันยายน
นิทานดาว บาบิโลเนียนโบราณ ประมาณ 2000 ปีก่อนคริสตศักราช มองเห็นเป็นรูปหม้อน้ำ ที่มีน้ำล้นออกมา และแทนด้วยสัญลักษณ์ ของคนแบกหม้อน้ำ (Aquarius) ซึ่งในเดือนที่ 11 ของชาวบาบิโลเนียน (หรือระหว่างเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์) จะเป็นช่วงที่ฝนตกหนักในรอบปี ส่วนชาวอียิปต์โบราณ เห็นเป็นรูปเทพเจ้า Hapi ซึง่เป็นเทพเจ้าแห่งแม่น้ำไนล์ ซึ่งเป็นผู้ให้น้ำ เพื่อการดำรงชีวิตของมนุษย์โลก
กลุ่มดาวปลาคู่ (Pisces)
กลุ่มดาวปลาคู่ เป็นกลุ่มดาวอันดับที่สิบสองของกลุ่มดาวจักรราศี เป็นกลุ่มดาวที่สังเกตค่อนข้างยาก เนื่องจากดาวฤกษ์ในกลุ่ม ไม่ค่อยสุกสว่างมากนัก โดยดาวฤกษ์ในกลุ่มดาว จะเรียงตัวกันเป็นรูปปลา 2 ตัว ที่มีเชือกมัดหางด้วยกันไว้ โดยที่ตัวแรก หันหัวไปทางทิศเหนือ อยู่ใต้กลุ่มดาวแอนโดรเมดา (Andromeda) ส่วนอีกตัวหนึ่ง จะขนานไปกับสุริยวิถี โดยมีวงของดาว 5 ดวง ประกอบด้วย ดาว ,,,, เรียกว่า “The Circlet” อยู่ทางทิศใต้ของ สี่เหลี่ยมกลุ่มดาวม้าปีก (the Great Square of Pegasus) โดยจุดรวมที่เชือกมัด หางของปลาทั้งสองไว้ คือดาว Alrischa กลุ่มดาวปลาคู่ ขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ประมาณเที่ยงคืนของปลายเดือนกันยายน, ต้นเดือนตุลาคม
นิทานดาว ปลา คู่ เป็นร่างแปลงของ Venus และบุตรของเธอ ขื่อ Cupid ซึ่งทั้งสอง กำลังหนีจากสัตว์ประหลาดร้าย ชื่อ Typhoon โดย Venus เอาเชือกผูกกับ Cupid ไว้ด้วยกัน เพื่อไม่ให้หลุดหายกันไป ส่วนชาวคริสต์ นิยามให้เป็น ปลาตัวแรก (the First Fish) ของชาวคริสต์ เนื่องจากจุด Equinox อยู่ในกลุ่มดาวนี้ เมื่อครั้งสมัยคริสตกาล (ค.ศ. 0) ซึ่งถือเป็นการเข้าสู่ยุค “the New Age” นั่นเอง
กลุ่มดาววัว (Taurus)
กลุ่มดาววัว เป็นกลุ่มดาวอันดับที่สองของกลุ่มดาวจักรราศี เนื่องจากเป็นกลุ่มดาวที่อยู่ในแนวสุริยวิถี สามารถมองเห็นได้ชัดเจน เพราะมีดาวสุกสว่างหลายดวง เช่น ดาวตาวัว (Aldebaran, -Tau) และมีกระจุกดาวที่คนไทยรู้จักกันดี คือกระจุกดาวลูกไก่ (The Pleiades – The Seven Sisters) กลุ่มดาววัว อยู่ทางด้านตะวันตกเฉียงเหนือ ของกลุ่มดาวนายพราน (Orion) เราสามารถเห็นดาวตาวัวเป็นสีแดง อยู่ใกล้กับกระจุกดาวลูกไก่ โดยที่หน้าของวัว จะหันไปทาง ทิศตะวันออก ชูเขาวัวอยู่เหนือกลุ่มดาวนายพราน ปลายเขาของวัวข้างหนึ่งแตะกับกลุ่มดาวสารถี (Auriga) ซึ่งครั้งหนึ่ง เคยเป็นดาวที่อยู่ร่วมกัน ระหว่างกลุ่ม ดาววัว และกลุ่มดาวสารถี เราสามารถเห็นกลุ่มดาวคนคู่ ขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ราวเที่ยงคืนปลายเดือนพฤศจิกายน, ต้นเดือนธันวาคม
นิทานดาว กลุ่มดาววัว เป็นกลุ่มดาวเก่าแก่ ตั้งแต่สมัย 2000 ปีก่อนคริสตกาล ซึ่งครั้งหนึ่ง กลุ่มดาววัวนี้ ยังเคยเป็นจุดที่กลางวัน และกลางคืนยาวนานเท่ากัน ในเดือนมีนาคม (March Equinox) ราว 3000 ปีก่อนคริสตกาล ชาวอียิปต์โบราณ ให้กลุ่มดาวนี้ เป็นสัญลักษณ์ของ Osiris พระเจ้าของวัว (A Bull-god) ผู้ซึ่งมีน้องสาว ชื่อ Isis ซึ่งเขาของ Isis ทำให้เกิดจันทร์เสี้ยว ส่วนชาวกรีกโบราณ เชื่อว่า ไอโอ (Io) หญิงซึ่งเทพเจ้า Zeus หลงรัก ซึ่งหลบซ่อนร่างอยู่ในรูปวัว และยูโรปา (Europa) ผู้ซึ่งปลอมตัวเป็นชาย และขี่หลังวัว พาเธอข้ามทะเล กลับมายัง Crete เพื่อหาเทพเจ้า Zeus
กลุ่มดาวคนคู่ (Gemini)
กลุ่มดาวคนคู่ เป็นกลุ่มดาวอันดับที่สามของกลุ่มดาวจักรราศี เนื่องจากเป็นกลุ่มดาวที่อยู่ในแนวสุริยวิถี อยู่ทางด้านตะวันออกเฉียงเหนือ ของกลุ่มดาวนายพราน (Orion) โดยมีดาวฤกษ์สุกสว่างที่สังเกตง่าย และอยู่ใกล้กัน 2 ดวง คือ ดาวคาสเตอร์ (Caster, -Gem) และดาวพอลลักซ์ (Pollux, -Gem) ซึ่งดาวทั้งสองอยู่ ในตำแหน่งศีรษะของคนคู่ และเท้าของคนคู่ทั้งสอง อยู่บนทางช้างเผือก (The Milky Way) ส่วนคนไทยเห็นกลุ่มดาวคนคู่ เรียงกันเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า คล้ายโ ลงศพ จึงเรียกชื่อกลุ่มดาวนี้ว่า “กลุ่มดาวโลงศพ” และเห็นดาวสามดวงที่อยู่ตรงด้านข้างโลงเหมือน นกกาที่มาเกาะโลงอยู่ แล้วเรียกกลุ่มดาวดังกล่าวว่า “กลุ่มดาวกา” เราสามารถเห็นกลุ่มดาวคนคู่ ขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ราวเที่ยงคืนของเดือนมกราคม
นิทานดาว คนคู่ เป็นฝาแฝดระหว่าง Caster และ Pollux (หรือ Polydeuces ในชื่อกรีก) โดยทั้งคู่ เป็นบุตรของเทพเจ้า โดยมีมารดา คือ Leda ผู้เป็นมเหสี ของกษัตริย์ Tyndareus แห่งเมือง Sparta ซึ่งนางได้ให้กำเนิดบุตร เป็นไข่ 2 ใบ ใบแรก ระหว่างนางกับกษัตริย์ Tyndareus กลายเป็น Helen of Troy ส่วนอีกใบ กับเทพเจ้า Zeus (หรือ Jupiter ในชื่อโรมัน) ในร่างของหงส์ (Swan) ซึ่งไข่ใบที่สอง กลายเป็น Caster และ Pollux โดยทั้ง คู่ เทพเจ้า Poseidon (หรือ Neptune ในชื่อโรมัน) ให้เป็นสมาชิก และผู้พิทักษ์เรืออาร์โก (Argo) ของกัปตันเจสัน (Jason) โดยทั้งคู่ จะยืนเหนือ กระโดงเสาของเรืออาร์โกเสมอ
กลุ่มดาวปู (Cancer )
กลุ่มดาวปู เป็นกลุ่มดาวอันดับที่สี่ของกลุ่มดาวจักรราศี เป็นกลุ่มดาวที่มีความสว่างปรากฏน้อยที่สุดในกลุ่มดาวจักรราศี ซึ่งไม่มีดาวดวงใดในกลุ่มดาวเลย ที่มีความสว่างปรากฏ น้อยกว่า 4.0 กลุ่มดาวปู อยู่ระหว่างกลุ่มดาวคนคู่ (Gemmini) และกลุ่มดาวสิงโต (Leo) โดยกลุ่มดาวปู จะขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ประมาณเที่ยงคืน ของปลายเดือนมกราคม และต้นเดือนกุมภาพันธ์
นิทานดาว ปูถูกจูโน (Juno) ส่งให้ไปทำร้ายเฮอร์คิวลิส (Hercules) ที่กำลังต่อสู้กับงูไฮดรา (Hydra) แต่ไม่สำเร็จ ในที่สุดจูโนจึงนำไปไว้บนท้องฟ้า กลายเป็นกลุ่มดาวปู
กลุ่มดาวสิงโต (Leo)
กลุ่มดาวสิงโต เป็นกลุ่มดาวอันดับที่ห้าของกลุ่มดาวจักรราศี เป็นกลุ่มดาวที่อยู่ในแนวสุริยวิถีที่สังเกต และจดจำได้ง่าย โดยรูปสิงโตของกลุ่มดาวสิงโต จะหันหน้าไปทางทิศตะวันตก ดาวในส่วนหัวของสิงโต จะเรียงกันเป็นรูปเครื่องหมายคำถามกลับด้าน (Reversed Question Mark) โดยมีดาว ฤกษ์สุกสว่างคือ ดาวเรกูลัส (Regulus, -Leo) ซึ่งจะอยู่ตรงตำแหน่งหัวใจของสิงโต จึงมีอีกชื่อหนึ่งว่า ดาวหัวใจสิงห์ ซึ่งเป็นดาวหนึ่งในสี่ของดาว ราชาทั้งสี่ (The Four Royal Stars) เราสามารถเห็นกลุ่มดาวสิงโต ขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ราวเที่ยงคืนเดือนมีนาคม
นิทานดาว สิงโต เป็นราชาหรือเจ้าแห่งสัตว์ป่าของโลก ออกล่าเหยื่อรบกวนชาวบ้าน จึงถูกฆ่าโดยเฮอร์คิวลิส (Hercules) แต่เนื่องจากสิงโตตัวนี้ มีหนังหนาและเหนียว ฟันแทงไม่เข้า จึงถูกเฮอร์คิวลิสฆ่า โดยล็อคคอด้วยมือเปล่า (Headlock) จากนั้นเฮอร์คิวลิสก็ถลกหนัง โดยใช้เล็บของสิงโตเอง จากนั้น ก็เอาหนังมาทำเครื่องแต่งกาย และเกราะ ทำให้เฮอร์คิวลิสดูน่าเกรงขาม จากนั้น Selene เทพธิดาแห่งดวงจันทร์ ได้นำสิงโตขึ้นไปอยู่บนท้องฟ้า เป็นหนึ่งในกลุ่มดาวจักราศี โดยที่สิงโตจะวิ่งหนีเฮอร์คิวลิสตลอดเวลา โดยสิงโตอยู่สูงสุดบนท้องฟ้า ในขณะที่เฮอร์คิวลิสกำลังขึ้น และตกในขณะที่เฮอร์คิวลิส อยู่สูงสุดบนท้องฟ้าเสมอ
กลุ่มดาวหญิงสาว (Virgo)
กลุ่มดาวหญิงสาว หรือกลุ่มดาวหญิงสาวพรหมจารี เป็นกลุ่มดาวอันดับที่หกของกลุ่มดาวจักรราศี มีพื้นที่ใหญ่เป็นอันดับที่สอง รองจากกลุ่มดาวงูไฮดรา (Hydra) กลุ่มดาวหญิงสาว อยู่ทางซีกฟ้าใต้ มีลำตัวทอดยาวขนานไปตามแนวสุริยวิถี (อยู่ด้านเหนือ ของสุริยะวิถี) มีดาวฤกษ์สุกสว่าง คือ ดาวรวงข้าว (Spica, -Vir) เป็นดาวฤกษ์ที่เห็นได้เด่นชัดและหาได้ง่าย โดยลากเส้น จากแนวหางของกลุ่มดาวหมีใหญ่ (หรือกลุ่มดาวจระเข้) (Ursa Major) โค้งไปตามแนวโค้งของหาง ราว 30 องศา จะผ่านดาวดวงแก้ว (Arcturus, -Boo) และต่อไปอีกประมาณ 30 องศา ก็จะเป็นดาวรวงข้าวนี้ ถ้ามองไปทางซีกฟ้าใต้ กลุ่มดาวหญิงสาว จะอยู่สูงจากกลุ่มดาวม้าครึ่งคน (Centaurus) ประมาณ 30-40 องศา โดยกลุ่มดาวหญิงสาว จะขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ประมาณเที่ยงคืนของเดือนเมษายน
นิทานดาว เทพธิดาแอสเตรีย เป็นลูกสาวของจูปิเตอร์และเทมิส เธอลงมาจากสวรรค์ พร้อมน้องสาวชื่อว่า พูดิซิเตรีย ทั้งคู่ไร้เดียงสา ไม่รับประทานเนื้อสัตว์ เทพธิดาแอสเตรีย เป็นเทพธิดาแห่งความยุติธรรม เธอปรารถนาให้โลกร่มเย็น ไม่เบียดเบียนกันและกัน แต่มนุษย์กลับรบราฆ่าฟันกัน ขโมยข้าวของ กดขี่ข่มเหง เธอทนไม่ได้จึงหนีเข้าไปอยู่ในป่า จนในที่สุด ต้องหนีกลับสวรรค์ โดยจะปรากฏให้เห็นเฉพาะ คนที่รักและใฝ่หาสันติภาพ กับความยุติธรรมเท่านั้น และเพื่อเป็นเครื่องเตือนสติ เธอจึงบดรวงข้าว แล้วหว่านเมล็ดข้าว ไปรอบฟ้า กลายเป็นทางช้างเผือกที่สวยงาม ร่มเย็น และสันติสุข
กลุ่มดาวคันชั่ง (Libra)
กลุ่มดาวคันชั่ง เป็นกลุ่มดาวอันดับที่เจ็ดของกลุ่มดาวจักรราศี อยู่ระหว่างกลุ่มดาวหญิงสาว (Virgo) และกลุ่มดาวแมงป่อง (Scorpius) โดยกลุ่มดาวนี้ อยู่ตรงหน้า ของส่วนหัวแมงป่อง โดยที่ดาวอัลฟา (Zuben Elgenubi, -Lib) อยู่บนแนวสุริยะวิถี (Ecliptic) พอดี จะขึ้น ไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ประมาณเที่ยงคืนของต้นเดือนพฤษภาคม
นิทานดาว ชาวเมโสโปเตเมีย เป็นผู้กำหนดกลุ่มดาวนี้ เมื่อประมาณ 2000 ปีที่แล้ว โดยสังเกตว่า เมื่อดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ผ่านกลุ่มดาวนี้ กลางวันกับกลางคืนจะยาวเท่ากัน และเป็นเดือนกันยายน จึงเรียกว่า “September Equinox” (ในขณะที่ปัจจุบัน เราเรียกจุดนี้ว่า “Autumnal Equinox” และจุดนี้ ก็ไม่ได้อยู่ที่กลุ่มดาวนี้แล้ว) จึงกำหนดให้คันชั่ง เป็นสัญลักษณ์แห่งความยุติธรรม โดยมีเทพเจ้าแห่งความยุติธรรม Astraeia เป็นผู้พิทักษ์ ซึ่งมีเทพธิดาแอสเตรีย หญิงสาว(Virgo) ผู้รักความบริสุทธิ์และยุติธรรมเป็นเพื่อน
กลุ่มดาวแมงป่อง (Scorpius)
กลุ่มดาวแมงป่อง เป็นกลุ่มดาวอันดับที่แปดของกลุ่มดาวจักรราศี และเป็นกลุ่มดาวแนวกาแล็กซี่ ทางช้างเผือก (The Milky Way) พาดผ่าน เราสามารถเห็นกลุ่มดาวนี้ เป็นรูปแมงป่องได้ชัดเจน และมีขนาดใหญ่ ตั้งแต่หัวถึงหาง ยาวถึงประมาณ 30 องศาเลยทีเดียว กลุ่มดาวแมงป่อง จะขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ประมาณเที่ยงคืนของเดือนมิถุนายน โดยเมื่อขึ้นไปสูงสุดบนท้องฟ้า จะอยู่ทางทิศใต้ สูงจากขอบฟ้าประมาณ 45 องศา
นิทานดาว แมงป่อง เป็นสัตว์ที่จีอา (Gaea) เทพเจ้าแห่งโลก ส่งให้ไปทำร้ายนายพราน Orion จึงต้องหนีแมงป่อง แม้ว่าจะกลายเป็นกลุ่มดาว บนท้องฟ้าไปแล้ว โดยกลุ่มดาวแมงป่องจะขึ้น ในขณะที่กลุ่มดาวนายพราน กำลังตกลับขอบฟ้า อยู่ทิศตรงข้ามกันตลอดกาล
กลุ่มดาวคนยิงธนู (Sagittarius)
กลุ่มดาวคนยิงธนู เป็นกลุ่มดาวอันดับที่เก้าของกลุ่มดาวจักรราศี โดยกลุ่มดาวคนยิงธนู จะเป็นรูปสัตว์ในเทพนิยาย เป็นครึ่งม้า ครึ่งคน เหมือนกลุ่มดาวม้าครึ่งคน (Centaurus) เพียงแต่คนยิงธนูเป็นนายพราน จึงมักจะสับสนกันบ่อย กลุ่มดาวคนยิงธนูจะ หันปลายธนู ไปทางกลุ่มดาวแมงป่อง (Scorpius) แต่กลุ่มดาวที่ค่อนข้างสุกสว่างจริงๆ ของกลุ่มดาวนี้ เรามักจะเห็นเป็นรูปกาต้มน้ำ หันไปทางกลุ่มดาวแมงป่องมากกว่า โดยจะขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ประมาณเที่ยงคืนของต้นเดือนกรกฎาคม
นิทานดาว ชาวกรีกโบราณ ให้กลุ่มดาวคนยิงธนู (Sagittarius) เป็นสัญลักษณ์ตัวแทนของ Crotus ผู้ซึ่งมีร่างเป็นครึ่งม้า ครึ่งคน ยืนด้วยเท้าหลัง 2 ข้าง ส่วนชาวโรมัน ให้กลุ่มดาวคนยิงธนู เป็นหนึ่งในสัตว์เทพนิยาย ประเภทครึ่งม้า ครึ่งคน (Centaur) ซึ่งมีหัวหน้าคือ Chiron ซึ่งแทนด้วยกลุ่มดาวม้าครึ่งคน ( Centaurus) และผู้คนมักสับสน ระหว่าง 2 กลุ่มดาวนี้ ซึ่งข้อแตกต่างคือ คนยิงธนู (Sagittarius) เป็นพรานนักล่า (Hunter)
ขอบคุณที่มาจากรวมบ้านดาว student.nu.ac.th/clachpher/zodiac.html